วัดพระศรีสรรเพชญ์ปรากฏตามหลักฐาน
ในพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาว่าได้มีการก่อสร้าง
มาตั้งแต่รัชกาลสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ (พ. ศ. 1991 – 2031)
วัดนี้เป็นวัดในพระราชวังหลวงไม่มีพระสงฆ์จำพรรษา
เช่นเดียวกับ วัดพระศรีรัตนศาสดารามหรือวัดพระแก้วในปัจจุบัน
ใช้เป็นสถานที่ประกอบพระราชพิธีที่สำคัญสำคัญทางศาสนาและสันนิษฐานว่าบริเวณท้ายพระวิหารหลวง
มีซุ้มจระนำรวมทั้งวิหารจตุรมุขซึ่งมีเจดีย์อยู่ตรงกลางทั้ง 2 แห่งนี้ ใช้เป็นที่เก็บพระบรมอัฐิของพระมหากษัตริย์
ที่ปกครองกรุงศรีอยุธยารวมถึงเชื้อพระวงศ์ด้วย
พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาได้ระบุถึงการจัดการถวายพระเพลิงพระบรมศพ
ของพระมหากษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยา แล้วนำพระบรมอัฐิไปบรรจุไว้ที่ท้ายจระนำ
พระมหาวิหารวัดพระศรีสรรเพชญ์รายครั้งได้แก่เมื่อคราวสมเด็จพระนารายณ์ (พ. ศ. 2199 ถึง 2231)
ยึดอำนาจได้จากสมเด็จพระศรีสุธรรมราชา หลังจากกระทำพิธีปราบดาภิเษกแล้ว
จึงจัดการถวายพระเพลิงพระบรมศพสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง ( พศ 2172 – 2199) พระราชบิดาจากนั้นได้นำพระบรมอัฐิธาตุไปบรรจุไว้ ณ วัดพระศรีสรรเพชญ์นอกจากนี้ที่มีหลักฐานบันทึกไว้ก็มีพระบรมอัฐิของสมเด็จพระนารายณ์ สมเด็จพระเพทราชา และสมเด็จพระเจ้าเสือ
การบรรจุพระบรมอัฐิที่ท้ายจระนำวัดพระศรีสรรเพชญ์ของกษัตริย์พระองค์อื่นๆ คงจะกระทำเป็นธรรมเนียมปฏิบัติสืบต่อกันมาแต่เนื่องจากความวุ่นวายทางการเมืองในราชสำนักระยะหลังประกอบกับการศึกภายนอก จึงน่าจะทำให้ธรรมเนียมนี้ไม่ได้ถูกบันทึกไว้ เมื่อคราวปรับแต่งโบราณสถานวัดพระศรีสรรเพชญ์เคยมีการขุดพบพระโกศบรรจุอัฐิซึ่งคาดว่าน่าจะเป็นของกษัตริย์หรือเชื้อพระวงศ์องค์ใดองค์หนึ่ง
จากวัดพระศรีสรรเพชญ์หากเดินไปที่ท้ายพระวิหารหลวงก็พอจะจินตนาการเห็นภาพของซุ้มจระนำซึ่งมีลักษณะคล้ายซุ้มหน้าต่างมีช่องเข้าประกอบด้วยเสาและซุ้มหลังคาสำหรับประดิษฐานพระพุทธรูปหรือสิ่งที่ควรค่าแก่การเคารพบูชา รวมทั้งเป็นที่ตั้งพระบรมอัฐิสำหรับวิหารจตุรมุข ซึ่งอยู่ถัดท้ายพระวิหารหลวงออกไป ตรงกลางเป็นซากฐานเจดีย์สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นอีกสถานที่หนึ่งที่ใช้บรรจุพระบรมอัฐิของกษัตริย์และเจ้านายชั้นสูงตามที่พระราชพงศาวดารได้บันทึกไว้
เครดิตข้อมูล : หนังสืออยุธยาที่ไม่คุ้นเคย
ผู้เขียน : ปวัตร์ นวะมะรัตน